Zekayı nasıl ölçeriz?

Adı : Zekayı nasıl ölçeriz?

Zeka, insanın problem çözme, yaratıcılık, akıl yürütme, analitik düşünme, hafıza, dil becerisi, sözel ve sayısal anlama gibi becerilerindeki yeteneğini ifade eden bir kavramdır. Zeka ölçümü, bir bireyin zihinsel kapasitesinin nicel analizidir. Bu yazıda, zeka ölçümü hakkında Türkiye’deki uygulamaları incelerken, zeka ölçme testlerinin uygulanmasında dikkat edilmesi gereken hususlara da dair örnekler verilecektir.
Zeka ölçümü yapmak için birçok yöntem kullanılabilir. Bunların en yaygın olanı, bireyin problem çözme, mekansal algı, sayısal yetenek, hafıza, sözcük dağarcığı gibi yeteneklerini ölçen standartlaştırılmış zeka ölçme testleridir. Binet-Simon Zeka Testi, Wechsler Adult Intelligence Scale(Wechsler Yetişkin Zeka Ölçeği) ve Ravens Progressive Matrices gibi testler, zeka ölçmeye yönelik olarak en çok kullanılanlardır. Bu testler, bireylerin girdikleri yaş aralığına göre farklı sorular içerirler ve sonuçlar çeşitli ölçütlerle karşılaştırılarak bireyin zeka hesaplanır.
Türkiye’de de hemen hemen tüm okullarda öğrencilerin zekalarını ölçmek için çeşitli testler uygulanır. Bu testler, bireylerin farklı yaş aralıklarına ve eğitim seviyelerine yönelik tasarlanmıştır. Örneğin, Türkiye’deki 3. sınıf öğrencileri için hazırlanan ÖSYM tarafından yapılan MEBSİS zeka testi, doğru/zorlu soruların yanıtlandığı bir testtir. Öğrencilerin cevapları doğru ve yanlış olarak kaydedilir ve skorları hesaplanır. Lise düzeyinde ise, bireyler için LGS, YKS ve DGS gibi büyük sınavlar uygulanır.
Zeka ölçme testleri uygulanırken, dikkat edilmesi gereken bazı hususlar da bulunmaktadır. Örneğin, testin uygulanacağı ortamın sessiz, aydınlık ve sıcaklık-açısından uygun olması gereklidir. Ayrıca, testi uygulayan kişinin, bireylerin testi rahat bir şekilde çözebilmelerini sağlamak için onlara gerekli desteği vermesi gereklidir. Ayrıca, zeka ölçme testi sonuçlarının sadece bir test sonucuna dayandırılmaması önerilir. Bireyin diğer sosyo-kültürel faktörleri, aile yapısı, okulu, çevresi gibi faktörler de test sonuçlarını etkileyebilmektedir.
Ayrıca, zekanın ölçümü için sadece testlere dayalı olmak zorunda olmadığımız da bir gerçektir. Örneğin, resim yapma, heykel yapma, müzik yapma vb. gibi faaliyetlerle de bireylerin zihinsel yetenekleri de ölçülebilir. Bu faaliyetler, beyin fonksiyonlarının farklı yolları kullanır. Bu nedenle, bu tür faaliyetler, testlerde bile bulunmayan bir bireyin zihinsel kapasitesine farklı bir bakış açısı sağlar.
Sonuç olarak; zeka ölçümü, bireylerin zihinsel kapasitelerini nicel ve yüzdelik olarak sorularda yapılan testlerle hesaplanması işlemidir. Türkiye’deki bir çok okulda uygulanan farklı zeka testleriyle ölçülmektedir. Ancak, zeka testlerinin uygulanması sırasında, ortamın uygunluğuna dikkat etmek, test sonuçlarının sadece tek bir test sonuçuna dayandırılmaması gerektiğini ve benzer faaliyetlerin de zihinsel yetenekleri ölçmek için kullanılabileceğini unutmamak gerekmektedir.