Çatalhöyük: Neolitik Dönemin En Büyük Yerleşim Yerlerinden Birisi

Adı : Çatalhöyük: Neolitik Dönemin En Büyük Yerleşim Yerlerinden Birisi

Çatalhöyük, Türkiye’nin Konya ilinin Çumra ilçesi sınırları içerisinde yer alan bir neolitik dönem yerleşimidir. Yaklaşık olarak 7500 yıl önce kurulan bu yerleşim, neolitik devrim olarak adlandırılan dönemin en önemli yerleşim yerlerinden birisidir. Çatalhöyük; taş devri, neolitik devrim, insanlık tarihi, jeoloji, arkeoloji gibi alanlarda birçok bilim dalının incelemelerine konu olmuştur.
Çatalhöyük, 1960 yılında Cambridge Üniversitesi'nden James Mellaart tarafından keşfedildi. 1961 yılında başlayan kazı çalışmaları 1965 yılında sona erdi ancak daha sonra bu kazılar, 1990 yılında yeniden başlamıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, bu yerleşim yerinin yaklaşık olarak 4000 kişiye ev sahipliği yaptığı düşünülmektedir.
Yerleşimde en önemli yapı, 1400 metre karelik alana yayılan 135 evden oluşan yerleşim yeridir. Bu evlerin duvarları toprak ve çamurdan yapılmıştır. Evin içerisi, iki bölümden oluşmaktadır. Bunlardan birisi yaşam alanı, diğeri ise depolama alanı olarak kullanılmaktadır. Depolama alanı içerisinde, yiyecek ve eşyaların saklandığı çukurlar bulunuyordu. Evler arası geçişler, evlerin çatıları üzerinden sağlanmaktaydı. Yalnızca birkaç ev, diğerlerine kıyasla daha büyük boyutlarda inşa edilmiştir. Bu evlerin büyük olması, o dönemdeki sosyal yapıda mevcut olan hiyerarşiyi düşündürebilir.
Çatalhöyük’te evlerin yanı sıra tapınaklar, mezarlar ve işlikler de yer almaktaydı. Bu tapınaklardan biri, kutsal alan olarak nitelendirilmekteydi. Tapınaklar, toprakla kaplıdır ve üzerinde evler gibi çıkmalar yer almaktadır. İşliklerde eski çağlardaki gibi taş ve kemikleri işleyen atölyeler bulunmaktaydı. Ayrıca, yerleşim yerindeki zeytin ağaçlarından elde edilen yağların saklanması için çömlekler yapılıyordu.
Çatalhöyük’te yapılan kazılarda, ölülerin yerleştirildiği mezarlar da bulunmuştur. Bu mezarlar, evlerin içerisinde veya tapınakların yanında yer almaktaydı. Mezarların içerisinde, insanların evcil hayvanlarıyla birlikte gömülmüş olduğu görülmüştür. Bu durum, o dönemde hayvanların ataları ile birlikte yaşayarak insanlar için önemli bir yere sahip olduğunu gösterir.
Çatalhöyük’ün en özgün özelliklerinden birisi de duvarlardaki resimlerdir. Evlerin içindeki çamur duvarlar, çeşitli renklerdeki boyalarla boyanarak süslenmiştir. Bu resimler, genellikle av sahneleri, sembolik gösterimler, bitki ve hayvan figürleri ile insan şekilleri içermektedir. Bu resimlerin sözlü tarih anlamında önemi büyüktür.
Sonuç olarak, Çatalhöyük dünyada bilinen ilk köylerden biridir. Bu yerleşim, insanların tarih boyunca nasıl yaşadığını anlamak için oldukça değerli bir kaynaktır. Çatalhöyük’te yapılan kazılar, bizlere bir neolitik dönem yerleşim yerinin sosyal, kültürel ve dini yönlerini anlama fırsatı vermektedir. Bu bilgiler, insanlık tarihinin incelenmesi için oldukça önemlidir ve gelecekte yapılacak olan araştırmalar için ipuçları verebilir.