Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Adı : Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) günümüzde sık görülen bir bozukluktur. Çocukların okul başarısı ve sosyal hayatı üzerinde ciddi etkileri olan bu bozukluk, erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilir. Aşağıda DEHB hakkında detaylı bilgiler ve örneklerle açıklamalar yer alıyor.
DEHB Nedir?
DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve impulsivite belirtileri ile karakterize bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu bozukluk, ilkokul çağındaki çocuklarda en sık görülmektedir. DEHB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu bozuklukta, beyindeki kimyasal maddelerin dengesi değişir ve bu nedenle çocuklarda dikkat, öğrenme, planlama ve düzenleme gibi bilişsel işlevlerde sorunlar ortaya çıkar.
Belirtileri Nelerdir?
DEHB’nin belirtileri üç grupta toplanabilir.
- Dikkat Eksikliği: Çocuklar, önemsiz detaylara takılıp konsantrasyonlarını sürdüremeyebilirler. Zor işlerde veya uzun süreli aktivitelerde dikkatlerini sürdürmekte zorlanırlar. Görevleri tamamlayamadan veya başlamadan önce sık sık görev konusundan saparlar. Okul derslerinde dikkatlerinin dağılması, ödevleri unutması veya kaybetmesi, oyunlarda kuralları unutması gibi belirtiler dikkat eksikliği ile ilgilidir.
- Hiperaktivite: Çocuklar, duramama, aşırı hareketlilik, sık sık kalkıp koşma, koşarak yürüme, ya da öğretmenin verdiği görevi yaparken oturamama gibi belirtiler gösterirler.
- İmpulsivite: Çocuklar, önce düşünmeden davranırlar ve beklemek, düşünmek gibi süreçleri geçirmeden, çevresindeki kişi ve olayları ele geçirme yönünde hareket ederler. Bu belirtiler, konuşmalarında kesintisiz konular değiştirme, bir arkadaşına kötü söz söyleme ve diğer impulsif davranışlarla ortaya çıkabilir.
DEHB’li çocukların bazılarında tüm bu belirtiler ortaya çıkarken, bazılarında sadece birkaçı görülebilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
DEHB tanısı, çocuk psikiyatristlerinin yapması gereken bir değerlendirme sonucunda konulur. Psikologla da çalışan hastaların yetenekleri, performans düzeyleri, zorlanma durumları, duygusal ve davranışsal durumları, aile yapıları, başa çıkma becerileri, uyku düzenleri, beslenme şekilleri, okul performansları gibi birçok faktör göz önünde tutulur. DEHB’li çocukların bazı testlerden de geçmesi gerekebilir.
Nasıl Tedavi Edilir?
DEHB tedavisi, ilaç tedavisi, davranışsal ve psikososyal yöntemler, aile eğitimi ve okul işbirliği yoluyla yapılır.
- İlaç tedavisi: DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlar, çocuğun beyin kimyasal dengesini düzenler ve belirtileri azaltır. Aynı zamanda çocuğun odaklanma, hafıza ve planlama gibi bilişsel işlevlerini de geliştirir. İlaç tedavisi, psikiyatrist desteği ile yürütülmelidir.
- Davranışsal ve psikososyal yöntemler: Bu yöntemlerle, çocukların problemleri için çözüm yolları bulunur. Örneğin, odaklanma zorluğu yaşayan bir çocuğun, çalışma masasında az miktarda yemekle ve motosiklet sesini duymayacağı bir ortamda çalışması ve dikkat süresinin kademeli olarak arttırılması sağlanır.
- Aile eğitimi: Ailelere, çocuklarına nasıl destek olabileceklerini anlatan eğitim verilir. Çocuğun konsantrasyonunu bozacak aktivitelerle ilgili sınırlar belirlenir. Aileler, çocuklarının ihtiyaçlarına göre bireysel terapiler alır ve terapotik yöntemleri uygularlar.
- Okul işbirliği: Öğretmenler, çocukların dersleri takip edebilecek düzeyde olduğundan emin olunur. Öğretmen, sınıf içinde DEHB olan çocukların durumları hakkında bilgilendirilir. Bazı çocuklar için özel eğitim planları yapılıp, ek destek verilir.
Örnekler
- Aziz, okulda dikkatini dağıtan birçok şey olduğundan, ödevlerini tamamlamakta zorlanıyordu. Ancak ilaç tedavisi ve danışmanlık hizmetlerinden yararlandıktan sonra, odaklanma zamanı neredeyse ikiye katlandı ve ödevlerini tamamlamak daha kolay hale geldi.
- Mehmet, öğretmeninin anlattığı konulara dikkat etmiyor ve sürekli olarak sınıfta hareket ediyordu. Ancak sınıf ortamında bazı değişiklikler yapıldığında ve çalışma masasının önünde bulunan malzemeler azaltıldığında, Mehmet’in hareketliliği azaldı ve öğrenme kapasitesi arttı.
- Elif, arkadaşlarına veya öğretmenine sorular sormadan önce acele kararlar veriyordu. Danışmanlık hizmetlerinin yardımıyla, Elif'i düşünmeden önce düşünmeyi öğrenmeye teşvik ederek, kendine güvenini arttırdılar.
DEHB tedavisi, çocuklar ve aileler için uzun ve çabalar gerektiren bir süreçtir. Ancak bu bozukluk, erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilir. Çocukların ilerleyen hayatlarına olumlu etkileri olacak şekilde, tedavi süreci sorumlulukla yürütülmelidir.