Psikolojide Öğrenme Teorileri

Adı : Psikolojide Öğrenme Teorileri

Psikolojide öğrenme teorileri, davranışın nasıl ortaya çıktığı, nasıl değiştirilebileceği ve nasıl geliştirilebileceği hakkında bir dizi kavram ve teori içeren bir alandır. Bu teorilerin çoğu, insan davranışının öğrenilmiş olduğunu kabul eder.
Klasik Koşullanma Teorisi
Klasik koşullanma teorisi, Pavlov tarafından yapılan çalışmaları temel alarak geliştirilmiştir. Bu teoriye göre, bir stimulus ile bir davranış arasında bir bağlantı kurulabilir. Örneğin, bir köpek yemeği gördüğünde salyalanır. Pavlov, köpeğin salya akışını yemeğe değil, yemeği verdikleri zaman çaldıkları bir çan sesine bağladı. Daha sonra sadece çan sesi çalındığında bile köpek salyalanmaya başladı.
Bu teori, psikolojik bozuklukların tedavisinde kullanılır. Örneğin, bir anksiyete hastası, anksiyeteden kaçınmak için bir şeyler yermeye başlayabilir. Çoğu zaman, bastırılmış anksiyete tekrar ortaya çıkmadan önce yiyeceğe olan dürtüye koşullandırılmıştır.
Operant Koşullanma Teorisi
Bu teori, ödül ve cezanın insan davranışını nasıl etkilediğini inceler. Bir davranışın takdir edilmesi durumunda, o davranışın tekrarlanma olasılığı artar. Aksine, bir davranış cezalandırıldığında ya da bastırıldığında, tekrarlama olasılığı azalır.
Örneğin, bir öğrencinin matematik testinde yüksek puan alması durumunda, ödüllendirilmesi doğru davranışı pekiştirir ve tekrar yapma olasılığı artar. Aynı şekilde, öğrenciler kötü davranırlarsa cezalandırılabilirler. Bu, disiplin açısından etkili olabilir ve istenmeyen davranışların tekrarlanma olasılığı azalabilir.
Sosyal Öğrenme Teorisi
Sosyal öğrenme teorisi, insan davranışlarının çevre faktörlerine ve öğrenme sürecine bağlı olduğunu ileri sürer. Bu teori, bir bireyin tanıdıklarının taklit edilmesi veya model alınması gibi faktörleri de dikkate alır.
Örneğin, bir çocuk anne-babasının davranışlarını taklit edebilir. Bir çocuk, anne ve babasının çatışmalarını gözlemlediğinde, bu tür davranışlar aile içindeki benimseme sürecine katkıda bulunabilir. Benimsenen davranışları evde ya da okulda taklit etme eğiliminde olabilirler. Bu teori, özellikle uygulamalı davranış değiştirme terapilerinde kullanılır.
Sık Sorulan Sorular
1. Klasik koşullanma teorisi nedir?
Klasik koşullanma teorisi, bir davranışta bir stimulus ile ilişkilendirilmiş bir bağlantıdır. Örneğin, bir köpek yemeği gördüğünde salyalanır ve bir çan sesiyle ilişkilendirilirse, sonunda sadece çan sesi bile köpeği salyalanacaktır.
2. Operant koşullanma teorisi nedir?
Operant koşullanma teorisi, ödül ve cezanın bir davranışın tekrarlanma olasılığını nasıl etkilediğini inceler. Ödüllendirilen bir davranışın tekrarlanma olasılığı artarken, cezalandırılan bir davranışın tekrarlanma olasılığı azalır.
3. Sosyal öğrenme teorisi nedir?
Sosyal öğrenme teorisi, sosyal faktörlerin insan davranışı üzerindeki etkisini inceler. Bir bireyin davranışları etrafındaki insanlardan öğrenildiğinde, öğrenme teorisi işe yarayabilir. Modellenen davranış benzer şekilde benimsenebilir.
4. Bu teorilerin kullanımı nedir?
Bu teoriler davranış değiştirme terapilerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin, bir anksiyete hastası bir yeme takıntısı geliştirdiğinde, terapist klasik koşullanmanın etkisini kullanarak, anksiyete ile yeme arasında bağlantı kurabilir ve tekrarlama ihtimalini azaltabilir.