Epidemiyolojide Ortak Hatalar

Adı : Epidemiyolojide Ortak Hatalar

Epidemiyoloji, toplumda görülen hastalıkların sıklığı, yaygınlığı, nedenleri, yayılımı ve kontrolü gibi konuları araştıran bir bilim dalıdır. Ancak epidemiyoloji de dahil olmak üzere her bilim dalında olduğu gibi, ortak hatalar mevcuttur. Bu yazıda, epidemiyolojide sık yapılan hataları tartışacağız.

Epidemiyolojide Ortak Hatalar

1. Sebep-sonuç ilişkisi hatası: Epidemiyolojide sık yapılan hatalardan biri sebep-sonuç ilişkisi hatasıdır. Epidemiyolojik bir çalışmanın sonuçlarını yorumlarken, toplumda görülen belirli bir hastalığın tek bir nedene bağlı olduğu sonucuna varmak hatalıdır. Bir hastalığın oluşumunda etkisi olan sayısız faktör vardır ve tek bir faktörün hatalı yorumlanması yanlış sonuçlar elde etmemize neden olabilir.

Örnek: Bazı HIV enfeksiyonu vakalarının bağışıklık sistemi yakınlaşmış kişiler arasında yaygın olduğu söylenirken, bu durumun tek nedeninin yakınlaşmış bağışıklık sistemi olmadığı ortaya çıkmıştır.

2. Seçim önyargısı: Epidemiyolojik bir çalışmada, araştırmanın örneklemini belirleme yoluna gidilir. Örneklem seçimindeki hatalar nedeniyle araştırmacılar sonuçların diğer populasyonlara genelleştirilemeyeceği bir örneklem elde edebilirler.

Örnek: Dünyanın sadece bir bölgesinde kanserle ilgili bir çalışma yapıldığını varsayalım. Sonuçlar, yalnızca bu bölgede kanserin nedenlerini ve sonuçlarını değerlendirebileceğimiz anlamına gelir. Sonuçlar doğrulanamıyorsa, diğer yerlerdeki kanser hastalarına uygulanamaz.

3. Bellek kaydırması: Epidemiyoloji çalışmalarında, katılımcıların hastalık hikayelerini, şimdiki ya da geçmişteki davranışlarını ve risk faktörlerini hatırlamaları beklenir. Ancak her hatıraların doğru olmayabileceğini bilmek önemlidir. Epidemiyolojik çalışmalarda, bellek kaymalı soruları tamamen ortadan kaldıramayız, fakat birçok teknikle hatırlama hatalarını azaltabiliriz.

Örnek: Bir epidemiolog, sigara içme hikayesi ile kadınlarda meme kanseri arasındaki bağlantıyı araştırdığını varsayalım. Kadınlar araştırmacıya yalnızca son yıllarda sigara içip içmediklerini söyleyebilirler. Bu, araştırmacının sonuçlarını değerlendirirken ne kadar güvenilir bir bilgiye sahip olduğumuzu sorgulatılır.

4. Etik ihlaller ve çıkar çatışmaları: Epidemiyolojik araştırmalarda etik kurallara uymak önemlidir. Hastalara ya da katılımcılara zarar vermeden verimli ve etik bir çalışma gerçekleştirmek çok önemlidir. Ayrıca araştırmacının maddi çıkarları da etik dışı olabilir.

Örnek: Bir ilaç şirketi araştırmacıları hastaları işe alarak onlara bir ilaç verme ve bir plasebo uygulama araştırması yaptırmayı planlıyorsa bu etik olmayabilir. Hastaların rızası aranmadığında ve bu tür projelerin tıbbi araştırma düzenleyici otoriteler tarafından denetlenmediğinde sonuçlar yanıltıcı olabilir.

5. Ölü doğruluk: Çalışmalar sonuçları ölçerken yanlılık eğilimi taşıyan hatalara açık olabilir. Bu hatalar hata ya da yanlış bir sonuç oluşturan verilerle ilgilidir. Epidemiyolojik araştırmalarda tekrarlanabilir ve doğru proje yürütme yöntemleri kullanmak önemlidir.

Örnek: Bir araştırma, altı aylık hamile bir kadına doğum kontrol hapı verildiğinde doğacak çocuklarla ilgili sonuçları değerlendirdi. Sonuçlar, doğum kontrol hapı kullanan kadınlar arasında bebek ölüm oranlarının daha yüksek olduğunu gösterdi. Ancak, bu hata gebeliğin genellikle ilk iki aylık döneminde doğum kontrol hapı kullandığından ortaya çıkmıştır.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Epidemiyolojinin amacı nedir?

Epidemiyolojinin amacı, hastalıkların etiyolojisinin belirlenmesi, sağlık etkilerinin ve risk faktörlerinin belirlenmesi, sağlık problemi olan topluluklarda hizmet doyumu, program planlama ve sağlık kaynaklarının etkin yönetimi ile ilgili sağlık konularında bilgi toplamak ve değerlendirmektir.

2. Epidemiyolojik bir çalışmanın doğru olması için neler gereklidir?

Epidemiyolojik bir çalışmanın doğru olması için örneklemin doğru seçilmesi, araştırmanın etik olması, bellek kaydırmasının minimuma indirilmesi, hatırlama hatalarının azaltılması, doğru araştırma yöntemleri ile çalışmanın yapılması gerekir.

3. Epidemiyolojideki en yaygın hatayı engellemek için ne yapmalıyız?

Epidemiyolojideki en yaygın hatayı engellemek için çalışma verilerini doğru yorumlamalıyız. Bir hastalık olayının birden çok nedene bağlı olduğunu ve tek bir faktörün hatalı yorumlanmasının yanlış sonuçlar verebileceğini bilmeliyiz. Ayrıca, örneklemin doğru seçilmesi, araştırmanın etik olması ve yanlılık hatalarının minimuma indirilmesi gerekmektedir."