Keşfedenlerin Perspektifinden Bakınca: Kolonyalizme Eleştirel Yaklaşımlar

Adı : Keşfedenlerin Perspektifinden Bakınca: Kolonyalizme Eleştirel Yaklaşımlar

Kolonyal dönem, Avrupa devletlerinin başta Afrika ve Asya olmak üzere birçok yerde ülkeler kurup sömürgeleştirerek bu bölgelerin kaynaklarını sömürmesiyle başladı. Bu dönem boyunca birçok yerli insanın hayatı ve kültürü değişti, ekonomik, siyasi ve sosyal yapıları zarar gördü. Son yıllarda, kolonyalcılık döneminde yaşananların izleri, özellikle post-kolonyal toplumlarda hala görülmekte ve bu izler hala toplumsal düzenin birçok yönünde devam etmektedir.

Günümüzde, birçok akademisyen ve düşünür, bu dönemi eleştirel bir şekilde ele almakta ve yaptıkları çalışmalarla bu dönemin yıkıcı etkilerini gözler önüne sermektedirler. Oluşan bu perspektifler yol gösterici nitelikte olduğu için eleştirel yaklaşımların ne derece önemli olduğu gözler önüne serilmektedir. Bu nedenle yazımın devamında kolonyalizmin eleştirilmesine yönelik değişik örnekler vererek, sıkça sorulan soruları yanıtlamaya çalışacağım.

Kolonyalizmin Eleştirisi

Edward Said’in ‘Doğulu Olarak Kolonyalizm’ (Orientalism) kitabı, Avrupalılar tarafından himaye edilen ülkelerdeki yerel hayatlarla alakalı olarak yapılan çalışmaların, hayali bir Orta Doğu inşa edip, çağdaşlaşmayı engellediklerini ortaya koymaktadır. Ayrıca kolonyalcılık döneminde yıkılan kültürler, diller, inançlar, değerler ve hukuk sistemleri sadece maddi kayıplarla sınırlı kalmadı, aynı zamanda insanların manevi kayıplarına da neden oldu. Bu kaybedilen kültür unsurlarının yeniden inşa edilmesi kolay bir iş değildir.

Kolonyalizm, günümüzde kaynakların haksız bir şekilde paylaşılmasına, eşitsizliğin sürdürülmesine, yerli yaşam ve kültür biçimlerinin tehlikeye atılmasına, mülk ve toprak hakkı ihlallerine neden olan bir sistemdir. Bu sistem, hala birçok bölgede devam etmektedir. Özellikle Afrika, Asya ve Latin Amerika ülkelerinde hala yoğun bir şekilde hissedilmektedir.

Eleştirel Yaklaşım Örnekleri

Frantz Fanon, 1952 yılında yayımladığı ‘Siyanizm ve Psikoloji’ (Black Skin, White Masks) kitabında, beyazların siyahi insanlara karşı tarihsel bakış açılarının bir tabusu olduğunu belirtmektedir. Bu şekilde kurulan düşünceler üzerinden birçok siyah insan, kendilerini alt seviyede hissederlerdi. Bu haksız uygulamaları hatırlamak, geçmişin aşılması için ilk adımdır.

Ayrıca ngugi wa thiong’o, Kikuyu dilinde yazılmış birçok kitap yazarak, kolonyalcılıktan önce var olan dil birimlerine geri dönüşü desteklemiştir. Bu dönüşüm, Afrikalıların kendilerine dönmelerine yardımcı oldu. Böylece Afrikalılar sadece dil öğrenmekle kalmayıp, kültürel miraslarını da öğrendiler.

Sıkça Sorulan Sorular

1.Kolonyalizm Sadece İngiltere ve Fransa tarafından mı yapıldı?
Hayır. Hollanda, Belçika, İspanya, Portekiz, İtalya ve Almanya birçok yerde sömürgeler kurmuştur.

2. Kolonyalizmin günümüzdeki izleri nerede görülür?
Günümüzde hala toplumsal düzenin birçok yönünde, yan etkileri görülmektedir. Özellikle, sömürülmüş toplumlarda görülen eşitsizlikler, maddi kaynakların dağılımı, zengin-fakir ayrımı ve yerli toplumların ekonomik koşulları bu izlerin başlıcalarıdır.

3. Kolonyalizm neden eleştirilir?
Kolonyalizm, yıkıcı bir sistem olarak görülür. Bu sistem, birçok ülkede sömürgecilik, sömürgeleştirme, ezme, hor görme, yok etme ve kültürlerin yıkımına neden oldu. Bu nedenle, bu sistemin eleştirilmesi, özellikle post-kolonyal dönemde, insanları eski dönemlerden kurtarmaya yardımcı olur.

4. Kolonyal dönem, yalnızca yerli insanları nasıl etkiledi?
Kolonyal dönem, çoğunlukla yerli insanları etkiledi. Bu dönemde, yerli insanların kültürü ve ekonomik koşulları bozuldu. Aynı zamanda, bu bölgelerde yaşayan insanların siyasi ve sosyal yapıları da zarar gördü ve sistem tarafından yerli insanların hakları yok sayıldı."